-
1 авыру
1. неперех.1)а) заболева́ть/заболе́ть; захва́рывать/захвора́ть || заболева́ние; заболева́емость, заболева́ниясм. тж. авырып китү 1)суык тидереп авыру — заболе́ть от просту́ды
грипп белән авырганда куллана торган дару — лека́рство, применя́емое при заболева́нии гри́ппом
б) прям.; перен. заболева́ть/заболе́ть (быть поражённым) боле́знью (чего-л. кого-л. какой-л.) заболевать/заболе́ть (быть поражённым) неду́гом (чего, каким)картлык чире белән авыру — заболе́ть ста́рческой боле́знью; заболе́ть неду́гом (боле́знью) ста́рости
Боткин чире белән авыру — заболе́ть боле́знью Бо́ткина
комсызлык (чире) белән авыру — боле́ть жа́дностью
2)а) боле́ть, хвора́ть; быть больны́м; страда́ть (быть больны́м) (чем-л.); проболе́ть; отболе́ть, прохвора́тьбизгәк белән авыру — боле́ть лихора́дкой
бер атна авырый инде — уже́ неде́лю боле́ет; уже́ неде́ля, как он бо́лен
б) страда́ть боле́знью (чего, кого-л., какой-л.); боле́ть (быть больны́м, страда́ть) не́дугом (чего-л., каким-л.); страда́ть (каки́м) заболева́ниемхатын-кыз чире белән авырый — она́ страда́ет (боле́ет, больна́) же́нской боле́знью
в) перен. страда́ть (боле́ть, быть больны́м) ( чем); страда́ть боле́знью (чего, какой), страда́ть неду́гом (чего, каким)көнчелек чире белән авыру — страда́ть неду́гом (боле́знью) за́висти
г) переба́ливать/переболе́ть, перехва́тывать/перехвати́ть, отболе́ть, отхвора́ть; переноси́ть/перенести́ ( что)күптән түгел генә грипп белән авырган идем — я неда́вно переболе́л гри́ппом; я неда́вно перенёс грипп;
д) нахвора́тьсябулды, җитәрлек авырдым инде — хва́тит уже́ нахвора́лся, дово́льно
е) в знач. сущ. авыручы больно́й, боле́ющийгрипп белән авыручылар — больны́е (боле́ющие) гри́ппом
•- авырып алу
- авырып егылу
- авырып йөрү
- авырып карау
- авырып китү
- авырып тору
- авырып яту
- авырып үткәрү 2. прил.1)а) больно́й (о человеке, животных, организмах) || больно́й, больна́я ( о человеке)авыру чагында — когда́ ты бо́лен (больно́й)
авыруны яхшы карау — хорошо́ уха́живать за больны́м (больно́й)
авыруларны кабул итү — принима́ть (приём) больны́х
авыруга дәва бар, дәртсезгә юк — (посл.) больно́й излечи́м, равноду́шный - нет
б) нездоро́вый, больно́й; хво́рый, хво́ренькийавыру йөрәкле кеше — челове́к с нездоро́вым се́рдцем
2) боле́зненный, больно́й, нездоро́вый (о лице, состоянии и т. п.)3. сущ.авыру кыяфәт — нездоро́вый (боле́зненный, больно́й) вид
1) боле́знь, заболева́ние, неду́гавыру бөкте аны — его́ согну́ла (сломи́ла) боле́знь (неду́г)
йогышлы авыру — зара́зная (инфекцио́нная) боле́знь; зара́зное (инфекцио́нное) заболева́ние
үсемлек авырулары — боле́зни расте́ний
күз авыруы — глазно́е заболева́ние; глазна́я боле́знь
2) недомога́ние, нездоро́вье; не́мощь разг., хворь, хво́рость, не́мочь прост.вак-төяк авыру — ме́лкая хворь; недомога́ние
юк-бар авыру — пустяко́вое недомога́ние
картлык авыруы — ста́рческое недомога́ние (не́мощь, не́мочь)
3) прям.; перен. неду́г, боле́зньйөрәк авыруы — серде́чный (душе́вный) неду́г
комсызлык авыруы — боле́знь жа́дности
4) в сочет. с болезне-авыру китереп чыгара торган микроблар — болезнетво́рные микро́бы
авыруга бирешми торган — болезнеусто́йчивый ( сорт растений)
••авыру баштан сау (сәламәт) башка — книжн. с больно́й головы́ на здоро́вую; см. тж. ак эт бәласе кара эткә
авыру баштан сау башка аудару (авыштыру) — вали́ть (сва́ливать, свали́ть) с больно́й головы́ на здоро́вую
-
2 йогышлы
I прил.1) зара́зный, инфекцио́нныййогышлы авыру — зара́зная боле́знь
йогышлы авырулар бүлеге — инфекцио́нное отделе́ние; отделе́ние зара́зных заболева́ний
йогышлы авырулар палатасы — пала́та зара́зных больны́х
2) перен. зарази́тельный, прили́пчивый (о примере, смехе и т. п.)II прил.; диал.йогышлы көлү — зарази́тельный смех
ла́дный, прили́чный ( об одежде)күлмәге бик йогышлы — пла́тье (её) о́чень ла́дное
-
3 микроб
сущ.микро́б, бакте́рия || микро́бныййогышлы микроблар — зара́зные микро́бы
авыру тудыра торган микроблар — болезнетво́рные бакте́рии
микроб күзәнәкләре — микро́бные кле́тки
См. также в других словарях:
йогышлы — с. I. Берәүдән икенчегә күчүчән, киң таралучан й. авыру, й. гадәт. II. ЙОГЫШЛЫ – 1. сир. Ягымлы, сөйкемле 2. Килешле, таман (кием тур.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бизгәк — Туңдырып калтырата тор. көчле, йогышлы авыру. БИЗГӘК ТОТУ – Бизгәк белән авыру … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
венерик — и. Сифилис, шанкр, гонорея кебек авырулар белән авыручы кеше. ВЕНЕРИК АВЫРУ – 1) Күбесенчә җенси юл белән тарала торган йогышлы авыру; сифилис, гонорея, шанкр 2) Венерик авырулы кеше … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кырчынлау — Чәч астындагы тиредә эренле кутыр барлыкка килә торган йогышлы авыру. Шул авыру эләккән кеше. КЫРЧЫН ТАЛЫ – Чыбыклары нәфис һәм нечкә тал … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тычкан — 1. Хуҗалыкка зыян китерә торган, озынча башлы, озын шәрә койрыклы, гадәттә соры вак кимерүче хайван 2. (Атның корсагында, янтыгында) бик каты чәнчүдән гыйб. авыру 3. Атларда: борын һәм бугаздагы лайлалы катлау ялкынсынуыннан гыйб. йогышлы авыру;… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бруцеллез — Терлекләрдә була торган йогышлы авыру (кешегә дә йога) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ваба — и. 1. Косу, эч китү кебек күренешләр хас булган каты йогышлы авыру; холера … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
грипп — Сулыш юлларының ялкынсынуы һәм температура күтәрелү характерында була торган йогышлы авыру … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җил — 1. Һава агымының горизонталь юнәлештәге хәрәкәте. Нәр. б. тиз хәрәкәте белән барлыкка килгән һава хәрәкәте. Шул һава хәрәкәтенең көче 2. Нәр. б. тәэсире, йогынтысы Шүрәле нең җиле китсә тиеп... . Нәр. б. шаукымы, зарары 3. Нин. б. хәлнең, зур… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
йогу — 1. Берәүдән икенчегә күчү, эләгү (йогышлы авыру тур.) 2. Йогынты ясау, тәэсир итү, башкаларга да күчү (хис, кәеф һ. б. тур.). Күчү, үзләштерелү (һөнәр, сәнгать үрнәкләре һ. б. тур.). Аңга, күңелгә кереп калу (фәнне, белемне, укыганны һ. б.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
йогышлану — 1. Йогышлы авыру эләктерү 2. Нәр. б. йогынтысына бирелү, шуның белән мавыгу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
